Veranderen
Er bestaan grofweg vijf verschillende benaderingen van veranderen
We veranderen ons suf, maar niet altijd met resultaat
Eén van de vele populaire uitspraken tegenwoordig is “verandering is de enige constante”. En als je nog wat hipper wilt zijn, dan zeg je dat we “in een VUCA-wereld” of “in een BANI-wereld” leven. Strategie-documenten starten vaak met een opmerking over de steeds sneller veranderende wereld en de meeste mensen maken in hun werk meerdere verandertrajecten mee. En toch zijn we er niet zo goed in. Er wordt wel eens gezegd dat 70% van alle geplande veranderingen mislukt. Volgens mij heeft dat meestal niets te maken met een ontbrekende wil of wens om te veranderen of met weerstand, maar veel meer met het feit dat we te weinig variatie kennen in onze aanpak van verandertrajecten.
In het schoolsysteem leren we dat je een verandering aanpakt als een project. Met een duidelijk begin en eind. Met een voorspelbaar tijdspad. Met benoembare mijlpalen. Met verantwoordelijkheden en afhankelijkheden. Waarbij je eerst het één doet en dan pas het volgende. Voor sommige veranderingen is dit ook een hele passende aanpak. Denk aan het bouwen van een huis. Maar er zijn heel veel veranderingen waarbij deze aanpak niet gaat helpen. Probeer hier maar eens een cultuurtraject in te passen. Dat knelt aan alle kanten! Maar hoe dan wel?
Denken in veranderkleuren
Leon de Caluwé en Hans Vermaak hebben op basis van theorie en heel veel praktijkervaring geconcludeerd dat er grofweg vijf verschillende benaderingen van veranderen zijn, de zogenoemde veranderkleuren. Zij hebben de kleuren uitgebreid beschreven in hun boek Leren veranderen en er is inmiddels veel materiaal over te vinden op internet. Ik beperk me daarom hier tot het benoemen van de kleuren en hun belangrijkste kenmerk:
- Geel – veranderen vanuit macht
- Blauw – planmatig veranderen
- Rood – mensgericht veranderen
- Groen – lerend veranderen
- Wit – organisch veranderen
De projectmatige aanpak die we in het onderwijs leren, kun je typeren als een blauwe aanpak en in de politiek kom je veel geel tegen. Maar dat rood, groen en wit is voor de meeste mensen veel minder bekend. En tegelijkertijd zijn er steeds meer vraagstukken die juist om zo’n rode, groene of witte aanpak vragen. En daar mag, wat mij betreft, best wat meer aandacht voor komen.
Het is niet zo dat de ene aanpak beter is dan de andere, maar de ene veranderkleur is geschikter voor een bepaalde verandering dan een andere veranderkleur. Daarnaast heeft elke veranderaar zijn favoriete mix van veranderkleuren. Het is dan ook vooral een pleidooi om te erkennen dat er verschillende typen verandering zijn en verschillende typen veranderaars. Als je je verandering kansrijk wilt laten zijn, moet je dus een passende aanpak én een passende veranderaar inzetten.
Mocht je nou getriggerd zijn, dan kan ik je het volgende filmpje van 10 minuten op YouTube van harte aanbevelen:
Als je benieuwd bent welke veranderkleur het dichtst bij jou ligt, dan kun je een test doen op De kleurentest | Hans Vermaak of via de gratis app Kleurentest. En als je wilt weten waar mijn voorkeur ligt… doe mij maar een Italiaanse vlag 😊.