Disney-model
Hoe je een vastgelopen brainstorm weer vlot trekt
Hoe een brainstorm vastloopt
Zit je in een brainstorm, komen er voorzichtig wat nieuwe ideeën op tafel en dan is er iemand die zo’n idee gelijk van tafel lijkt te vegen. Hij of zij gaat dan uitgebreid uitleggen waarom dat idee helemaal niet kan. Zo wordt een mogelijk kansrijk idee “afgeschoten” en verschuift de focus van de potentie van een idee naar de onmogelijkheden. En dat is jammer. Het helpt namelijk niet om de ideeënstroom op gang te houden: mensen haken af, want er zal toch wel niks goeds uitkomen. Herkenbaar?
Jaren geleden heeft iemand het Disney-model bij mij en mijn toenmalige collega’s geplot. En dat deed diegene op zo’n mooie en simpele manier dat ik het nooit vergeten ben. Sterker nog: ik gebruik het model en de simpele uitleg nog regelmatig. Je kunt op internet ongelofelijk veel vinden over het Disney-model of de Disney-methode, over het ontstaan ervan, over de theorie erachter, over hoe je het aanpakt. Uiteraard vaak met mooie schematische weergaven. Al die informatie zal waarschijnlijk best kloppen, maar is veel meer dan ik nodig heb om een brainstorm weer vlot te trekken.
Het Disney-model
Als ik merk dat ideeën geen kans krijgen in een brainstorm, doe ik een soort time-out. Ik vertel dat Walt Disney veel mooie dingen heeft bedacht én gemaakt. En dat hij daar een aanpak voor had bedacht. Meestal leidt deze korte intro al tot nieuwsgierigheid. Ik pak een lege flip-over en een stift en zeg dat Disney altijd begon met dromen. Dromen over wat hij wilde maken. Ik schrijf het woord “dromen” op de lege flip aan de linkerkant, iets boven het midden. Daarna vroeg hij een aantal mensen hoe zij deze dromen konden realiseren: hoe krijgen we het voor elkaar? Ik schrijf het woord “realiseren” op de onderste helft van de flip in het midden. Tot slot vroeg hij de realiseerders de uitwerking te bespreken met een aantal kritische mensen om zo de uitwerking te toetsen en nóg beter te maken. Ik schrijf het woord “critici” op gelijke hoogte met het woord “dromen”, maar dan aan de rechterkant van de flip.
Dan komt het leukste, de tekening maken (al is tekening wel heel veel gezegd, hoor). Je trekt een grote cirkel om het woord “realiseren”. De woorden “dromen” en “critici” verbind je elk als een soort ronde oren aan deze grote cirkel. En inderdaad krijg je zo een Mickey Mouse-hoofd, zoals op het plaatje hiernaast.
“Hey, je zit in het verkeerde oor!”
De kern van de aanpak van Disney is dus dat hij de dromers en de critici niet rechtstreeks met elkaar laat praten, maar altijd via de realiseerders. Je kunt dit eventueel nog met pijlen duidelijk maken, zoals ik hierboven heb gedaan. Je besluit dit korte intermezzo met te zeggen dat iedereen zowel kan dromen als realiseren en kritiek leveren, maar dat we nu de functies realiseren en critici even uitschakelen en dat we met z’n allen gaan dromen. Zo ligt de focus weer bij de creativiteit, bij het genereren van ideeën, waarbij het ene idee nog “wilder” mag zijn dan het andere. We kijken op een ander moment hoe we het kunnen realiseren.
Je hangt deze tekening op een plek in de ruimte die iedereen kan zien. Als iemand dan per ongeluk toch even zijn criticus laat horen, is er altijd wel een andere deelnemer die naar het model wijst en zegt : “hey, je zit in het verkeerde oor! Kom eens naar het andere oor”. Je hebt op deze manier niet alleen in no-time je brainstorm vlot getrokken, maar je deelnemers ook taal gegeven om elkaar te helpen te focussen. En wedden dat zij het model, dankzij de tekening, ook niet snel vergeten!