Doelen stellen met het doelenhuis

Hoe kom je samen tot een beperkte set aansprekende doelen?

Doelen stellen, het klinkt zo logisch en zo simpel. Soms is dat ook zeker zo. Maar soms ook echt niet. De één vindt dat doelen SMART geformuleerd moeten zijn. Dat zou kunnen leiden tot een lijstje doelen dat relatief makkelijk afgevinkt kan worden. De ander is juist van mening dat doelen ambitieus geformuleerd moeten worden, als een soort stip op de horizon.. Met het risico dat je het niet haalt. Weer een ander wil vooral doelen die binnen de eigen invloedsfeer liggen, want anders word je misschien wel afgerekend op iets waar je niets aan kunt doen. En voordat je het weet zit je met een enorme brei aan doelen, ambities, speerpunten en meer van die dingen.

Hoe kom je dan toch samen tot een beperkte set aansprekende doelen waar iedereen zich senang bij voelt, waar iedereen een bijdrage aan kan en wil leveren en waarmee je als team dus stappen maakt. Want uiteindelijk is dat toch waar het om gaat: samen stappen zetten, beweging en vooruitgang creëren, beter worden in wat je doet en meer bijdragen. Hoe mooi zou het zijn om daar een vorm voor te vinden?

Verder praten?

Doelenhuis

Voor een team dat hier ook mee worstelde, heb ik een doelenhuis bedacht: een denkkader waarin je verschillende typen doelen kwijt kan en waarin je de samenhang tussen die doelen ook kunt zien.

Het doelenhuis kent een aantal verdiepingen:

  • Op de begane grond gaat het over het team zelf: het teamniveau (intern). Over waar zijn we van en hoe doen we dat. Dit is dus grotendeels de eigen invloedsfeer.
  • Op de eerste verdieping gaat het over wat het team betekent voor de directe klanten of afnemers van hun producten of diensten: extern (als in: buiten het team). Over wat hopen we dat zij kunnen dankzij ons. Daar zit dus een afhankelijkheid, want je weet niet zeker of ze het wel gaan doen.
  • Tenslotte vind je op zolder de missie of doelstellingen van de organisatie: waar moet dit allemaal aan bijdragen?

Daarnaast kennen de begane grond en eerste verdieping een linkerkant en een rechterkant:

  • Links staat voor het hier en nu. Of als je dat liever hebt “as is”. Dat gaat dus over je basis op orde hebben, het verbeteren van het huidige werk, van dat wat we nu doen. Veranderkundigen noemen dit ook wel eerste orde verandering. Op teamniveau heb je het dan bijvoorbeeld over het werven van nieuwe teamleden of een verdieping van kennis op jullie huidige vakgebied. Op extern niveau heb je het dan eerder over het leveren van betere of meer service aan jullie interne of externe klanten.
  • Rechts staat voor de toekomst: waar willen we naartoe? Ook wel “to be” genoemd. Dan heb je het eerder over transformatie of, zoals veranderkundigen zeggen, tweede orde verandering. Op teamniveau heb je het dan bij voorbeeld over waar wil je je naartoe ontwikkelen of over taakverbreding. En op extern niveau heb je het bij voorbeeld over verbreding van de doelgroep, meer of andere invloed of over een nieuw type opdrachten.

Zo ontstaan er vier “kamers” met doelen die elk bijdragen aan de missie van de organisatie. De eerste verdieping van het doelenhuis spreekt vooral de mensen aan die hun blik graag naar buiten richten; de begane grond spreekt de mensen aan die meer denken vanuit wat je wilt kunnen. De linkerkant spreekt de mensen aan die het bewust denken over de langere termijn lastig vinden, terwijl de rechterkant de mensen aanspreekt die juist wel goed over de langere termijn kunnen denken. Dat heeft niets te maken met onwil on onkunde, maar alles met je manier van denken en naar de wereld kijken. Natuurlijk, je kunt een taalkundige discussie voeren over of dit nou doelen of ambities of verbeterpunten zijn. Vraag is of je daar veel mee opschiet.

Hoe werk je met het doelenhuis?

Als je met het doelenhuis aan de slag gaat, begin je links met de vraag “hebben wij onze basis op orde?” Dit bepaalt namelijk ook hoeveel ruimte er overblijft om te werken aan de langere termijn doelstellingen. Ik adviseer je om per kamer één doelstelling te formuleren. Die zou je vervolgens kunnen concretiseren door een beperkt aantal concrete acties of speerpunten te benoemen, bij voorbeeld voor het komend kwartaal of half jaar. Ditzelfde kun je vervolgens doen aan de rechterkant met de vraag “waar willen we naartoe?” Tot slot stel je de vraag of er voldoende verbinding is tussen de diverse doelen. Als je immers in de toekomst iets anders wilt betekenen voor je interne of externe klant (eerste verdieping rechts), zul je je een nieuwe rol of taak eigen moeten maken (begane grond rechts).

Het mooie van dit doelenhuis is dat je er verschillende soorten doelen in kwijt kan. Dat betekent dus ook erkenning van verschillende manieren van denken en kijken naar de wereld en dat elk van die manieren bijdraagt aan vooruitgang. Je hoeft als individueel teamlid niet van alle doelen te zijn. Het gaat vooral om de vraag “vind je het logisch dat dit doel een plekje heeft in ons doelenhuis?” En omdat je als team de taken prima kunt verdelen, kan iedereen werken aan die doelen die hem of haar het meest aanspreken. Waarschijnlijk zijn dat ook precies de doelen waarop hij of zij resultaat kan boeken. En zo zet je samen stappen vooruit. Want dat is wat je wilt, toch? 😊

Verder praten?